بهبود کیفیت آموزش مفاهیم درس شیمی به کمک نقشه‌های مفهومی

همگام با پیشرفت و توسعه علوم و فناوری شاهد دگرگونی­هایی در فلسفه، محتوا و روش­های آموزشی هستیم. رویکردهای سنتی و تصور انتقال دانش توسط معلم به مخاطبان، جای خود را به رویکردهای نوینی نظیر ساختن گرایی (ساختن دانش و ایجاد یادگیری معنادار توسط خود یادگیرنده) داده است. با این وجود هنوز شیوه ارائه محتوا در بیشتر مدارس ایران همان انتقال یک سری مفاهیم از سوی معلم به ذهن فراگیر است. محتوای برنامه درسی علوم ایران شباهت زیادی به سایر کشورها دارد؛ اما به نظر می‌رسد که ضعف عملکرد تحصیلی دانش آموزان ما در مقایسه با همسالان خود در کشورهای دیگر، به طور عمده به علت کاربست روش­های ناکارآمد یاددهی-یادگیری است. به همین دلیل بهترین سرمایه گذاری در آموزش و پرورش توجه بیشتر به شیوه­های نوین آموزشی است. نقشه مفهومی یکی ازرویکردهای نوین یاددهی- یادگیری کارآمد، مبتنی بر دیدگاه ساختن گرایانه و براساس نظریه­ی یادگیری معنادار آزوبل شکل گرفته است. نقشه مفهومی را می­توان ابزار ترسیمی تعریف کرد که مجموعه‌ای از مفاهیم و معانی را در چهارچوب مشخص با ارتباط­های منطقی به هم مرتبط می­کند و دستیابی به یک یادگیری معنادار و عمیق را که نقطه مقابل یادگیری طوطی وار است امکان پذیر می‌سازد. برنامه درسی مبتنی بر نقشه­های مفهومی مزیت فراوانی دارد. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی نقشه­های مفهومی، کاربرد آن را به عنوان یک راهبرد یاددهی- یادگیری که یکی از مراحل اساسی یک برنامه ریزی درسی است، در بهبود کیفیت اجرای برنامه درسی شیمی دوره دبیرستان، بیان کنیم.